In Dunkirk vertelt regisseur Christopher Nolan het (vergeten) verhaal van de evacuatie van meer dan 300.000 soldaten. Die waren eind mei 1940 omsingeld door de Duitsers op het strand van het Franse Duinkerke.
Filminfo
Warner Bros – 106 minuten – Drama
Beeld
Resolutie: 2160p (UHD Blu-ray) en 1080p (Blu-ray)
Beeldformaat: Wisselend tussen 1.78:1 en 2.2:1 Imax
Geluid
DTS-HD Master Audio 5.1 (Engels)
Ondertitels
Nederlands, Frans
De film
Wie zich verwacht aan een typische oorlogsfilm is er aan voor de moeite. Ditmaal geen soldaten die hun leven wagen voor eer en glorie, maar gewoon willen overleven en zo snel mogelijk op een boot naar huis willen gezet worden. Geen man-tegen-man gevechten of bloedige scènes. De vijand krijg je zelfs amper te zien, en uitgebreide dialogen of een diepgaand verhaal ontbreken. Wat Nolan beoogt is een hyperrealistische blik op de gebeurtenissen rond Dunkirk.
Nolan gebruikt drie perspectieven om die gebeurtenissen in Duinkerke in 1940 te tonen: we volgen onder meer Britse gevechtspiloten in de lucht; één van de plezierbootjes die werden ingezet om de soldaten op te halen, en de soldaten op de pier en het strand van Duinkerken die wachten op de evacuatie.
Om de structuur van de film te duiden gebruikt Nolan drie indicaties van tijd in het begin van de film. Een week voor de soldaten op het strand, een dag voor de plezierbootjes, en een uur in de cockpit van een jachtvliegtuig. De spanning in de film wordt door middel van muziek en een tikkend klokje gestaag opgebouwd tot de drie tijdslijnen samensmelten.
Die tijd speelt voor Christopher Nolan in zijn films een grote rol. We zagen het eerder al in Memento, waar de gebeurtenissen achterstevoren worden verteld. Maar ook hoe tijd werkt in dromen (Inception) of de ruimte (Interstellar). En ook hier is het voor de kijker even puzzelen. Maar dat is eigenlijk niet zo belangrijk.
Nolan wil hoofdzakelijk onze zintuigen aanspreken. Eerst en vooral visueel, geholpen door het camerawerk van de Nederlander Hoyte van Hoytema, die eerder al samenwerkte met Nolan voor de film Interstellar. Zowat 70% van de film werd gefilmd met de loodzware Imax-grootformaatcamera’s. Die camera’s bestrijken een groter beeldformaat (geen zwarte balken meer op projectiescherm of tv) en als kijker zit je er met je neus op. Nolan spreekt zelf van “virtual reality zonder de headset” in een interview in The Telegraph.
De fotografie is realistisch en indrukwekkend: of het nu op het strand is, in de lucht of op het Kanaal. Dat Nolan geen fan is van special effects via de computer helpt ook. Echte schepen en jachtvliegtuigen uit die tijd werden ingezet, en de pier in Duinkerke werd zelfs minutieus ter plekke gereconstrueerd. Veel van de waterscènes werden op zee gefilmd, ontploffingen en vuur zijn echt.
Nolan laat de acteurs, waaronder nochtans knappe koppen als Tom Hardy (als jachtpiloot), Mark Rylance (kapitein op de plezierboot) en Cillian Murphy (als soldaat), nooit op het voorplan treden. Ze zijn slechts individuen in deze grote reddingsoperatie en perfect inwisselbaar. Dat alles zo realistisch was nagebootst, maakte acteren voor de acteurs ook extra makkelijk, laten ze in de extra’s weten.
Ook het geluid draagt bij tot de filmervaring. Het tikkende geluid van een klok vormt zowat de ondertoon van de volledige film. Het wordt gebruikt om een nooit aflatende spanning op te bouwen en tussen de verschillende tijdslijnen te wisselen. Het houdt de vaart in de film en zorgt voor een zeker angstgevoel.
Beeld
De UHD Blu-ray wisselt de beeldverhouding tussen 1.78:1 en de Imax-scènes in 2.2:1. De film werd bijna volledig opgenomen met Imax-camera’s. De UHD Blu-ray werd afgenomen van een 4K DI. De hoge resolutie van de opnames komt mooi terug op zowel de UHD Blu-ray als de gewone Blu-ray. Alle beelden zijn razendscherp. Het is ook vrij zeldzaam maar alle digitale effecten werden in 4K afgewerkt.
Doordat het kleurenpallet erg gematigd is met kleuren als grijs, groen, blauw en zwart die de boventoon voeren, is het HDR-effect op de UHD Blu-ray niet zo diepgaand als bij andere films. De UHD Blu-ray lijkt ook ietsje donkerder, maar veel hangt ook af of jouw HDR-compatibele tv zijn taak wel naar behoren uitvoert, en in het bijzonder die hogere piekhelderheid.
Het verschil tussen de Blu-ray en UHD Blu-ray is zeker geen dag en nacht, verre van, maar de verhoogde resolutie en de HDR in bepaalde hoofdstukken (5 en 10) maken het verschil. Het overgrote deel van de film speelt zich af bij daglicht, en de HDR is absoluut mooi, met heel wat verschillende tinten blauw in de lucht en het Kanaal. Het Engelse stadje krijgt wat meer kleur – een bewuste keuze van de regisseur – en staat in schril contrast met de grauwheid van Duinkerke.
De plooien in de outfits van de soldaten, de sporen van slijtage op de boten, handen die grijpen naar het korrelige zand op het strand. Knap. De gevechtscènes in de lucht, waar echte Imax-camera’s op de jachtvliegtuigen werden gemonteerd, zijn visueel één van de beste die we ooit al hebben gezien.
Geluid
Het straffe is dat Nolan en componist Hans Zimmer slechts gebruik maken van een 5.1 DTS-HD soundtrack. Nolan gaf in het verleden al aan geen fan te zijn van formaten als Dolby Atmos. Dat is misschien wel verrassend voor een oorlogsfilm waar de hoogtekanalen altijd goed van pas komen om de onderdompeling in de film te vergroten.
Hans Zimmer zet een knappe dynamische soundtrack neer waar muziek en effecten mooi verweven zitten, en waar alle kanalen worden aangesproken. De componist gebruikt een speciaal effect, de Shepard Tone, dat eerder al in de twee laatste Batman-films opdook. Daardoor lijkt de soundtrack steeds aan te zwellen zonder dat dit in een climax resulteert. In onderstaand filmpje krijg je hierover extra uitleg.
Ook de geluidseffecten zijn bijzonder realistisch. Het motorgeluid van de Duitse vliegtuigen die neerduiken om hun bommen te lossen is angstaanjagend. De inslag van een torpedo doet onze subwoofer en testruimte daveren, en het gefluit en inslag van kogels in een houten poort of schip, wow! De zee die inbonkt op schepen, de steiger of het strand kan niet echter lijken.
Wie over goede luidsprekers beschikt in een 5.1-opstelling zal het maximale uit de soundtrack van Dunkirk halen. Tip: zet het geluid ook ietsje hoger dan je gewend bent! We speelden de film ook even af via een Sonos-soundbar, maar dan gaat heel wat van de geluidsbeleving verloren.
Extra’s
De extra’s bevinden zich op het tweede schijfje van deze set die bestaat uit 3 schijven. De extra’s zijn bijzonder uitgebreid en worden opgedeeld in vijf grote stukken: de voorbereiding of het ontstaan van Dunkirk, de drie luiken Zand, Zee en Lucht, en enkele concluderende filmpjes.
Wat ons vooral bijbleef is hoe groots de operatie wel niet was om Dunkirk zoveel mogelijk in Duinkerke op te nemen. Op enkele scènes in een watertank in Los Angeles en het Nederlandse Ijselmeer na, werd alles ter plekke gefilmd. Nolan wou het zo realistisch mogelijk maken, en dus was opnemen ter plekke de beste keuze.
Dunkirk is verkrijgbaar op DVD, Blu-ray en 4K Ultra HD Blu-ray vanaf 18 december 2017.
Reageer